Dostępne strony internetowe - zgodne z WCAG

Standard WCAG (ang. Web Content Accessibility Guidelines) to zestaw wytycznych opracowanych przez Konsorcjum W3C, które stanowi podstawę budowy dostępnych stron internetowych i aplikacji mobilnych.

Dostępne strony internetowe

Co to jest dostępność cyfrowa?

Dostępność cyfrowa ma umożliwić korzystanie z produktów cyfrowych jak największej grupie użytkowników.

Wytyczne dla dostępności internetowej obejmują szeroki wachlarz zaleceń dotyczących zapewnienia dostępności treści internetowych. Wdrożenie tych wytycznych sprawia, że treści będą bardziej dostępne dla osób z niepełnosprawnościami, w tym dla osób niewidomych i słabowidzących, głuchych i niedosłyszących, osób z niepełnosprawnością ruchową, z zaburzeniami mowy, nadwrażliwością na światło, osób z niepełnosprawnościami złożonymi, a także dla niektórych osób mających trudności w uczeniu się i o ograniczeniach poznawczych. Wytyczne dotyczą dostępności treści internetowych na komputerach stacjonarnych, laptopach, tabletach i urządzeniach przenośnych.

Serwis internetowy zaprojektowany i zbudowany zgodnie z zasadami dostępności będzie także przyjazny dla każdego. Na przykład odpowiedni kontrast tekstu do tła pomaga w odczytaniu treści przez osoby starsze, które często mają problem ze wzrokiem. Z napisów w filmie korzystają zarówno osoby słabosłyszące jak również słabiej znające język, czy oglądające film w głośnym miejscu publicznym. 

Dostępne strony w standardzie WCAG 

Obecnie obowiązujące wytyczne WCAG 2.1 zostały opracowane zgodnie z procedurami W3C, we współpracy z osobami indywidualnymi oraz różnymi organizacjami z całego świata. Celem było stworzenie wspólnego standardu dostępności, który spełniałby oczekiwania użytkowników, firm czy podmiotów publicznych w różnych krajach.

Aby sprostać różnym potrzebom tych grup odbiorców, stworzono kilka poziomów wytycznych, w tym zasady ogólne, wytyczne, mierzalne kryteria sukcesu, bogaty zbiór technik, w tym techniki wystarczające i dodatkowe.

  • Zasady - na szczycie hierarchii znajdują się 4 zasady, które stanowią fundament dostępności internetowej, są to: postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i solidność.
  • Wytyczne - na kolejnym poziomie, znajdują się wytyczne. 13 wytycznych definiuje podstawowe cele, aby treści były bardziej dostępne dla użytkowników z różnymi niepełnosprawnościami. Wytyczne nie są mierzalne, ale stanowią ogólne ramy i cele do osiągnięcia. Mają pomóc zrozumieć kryteria sukcesu i pomóc w ich wdrażaniu.
  • Kryteria sukcesu - dla każdej wytycznej opracowano mierzalne kryteria sukcesu. Pozwala to na zastosowanie WCAG 2.1 wszędzie tam, gdzie konieczne jest sprawdzenie zgodności z wytycznymi. Zdefiniowano trzy poziomy zgodności: A (najniższy), AA (pośredni) i AAA (najwyższy). 
  • Techniki wystarczające i dodatkowe - dla każdej wytycznej oraz kryterium sukcesu WCAG 2.1, zebrano szereg technik. Techniki te podzielono na dwie kategorie: techniki wystarczające, by spełnić kryteria sukcesu, oraz techniki dodatkowe. Techniki dodatkowe wykraczają poza to, co jest wymagane przez dane kryteria sukcesu i pozwalają na jeszcze lepszą realizację wytycznych.

Wszystkie powyższe warstwy (zasady, wytyczne, kryteria sukcesu, techniki wystarczające i dodatkowe) uzupełniają się wzajemnie i wskazują, w jaki sposób tworzyć bardziej dostępne produkty cyfrowe

Zalety dostępnych portali i stron internetowych

  • Dobrze zaprojektowana nawigacja. 
    To cecha każdego dobrze zaprojektowanego portalu. Dzięki przemyślanej koncepcji menu, użytkownik nigdy nie zgubi się na stronie internetowej. Internauta będzie mógł komfortowo przechodzić z jednej do drugiej podstrony twojego serwisu. Z pewnością spowoduje to, że spędzi on więcej czasu czytając jego treści.
  • Jasno zauważalne elementy klikalne. 
    Każdy przeglądający liczne strony internetowe zmuszony jest do podejmowania prostych, ale bardzo szybkich decyzji. Poruszając się myszką po ekranie monitora lub zwracając uwagę na elementy interfejsu strony, użytkownik musi bez dodatkowego wysiłku zauważać linki, przyciski lub inne obiekty, w które może kliknąć w celu wykonania operacji. Elementy w danym momencie wybrane powinny być czytelnie oznaczone np. kolorem lub obramowaniem.
  • Odpowiednie proporcje i rozmiary czcionek. 
    Wielkość składowych strony www wpływa na postrzeganie jej przez odwiedzających. Proporcja i rozmiar czcionek jest kluczowym kryterium oceny jakości projektu strony. Dobrze dobrane proporcje czcionki podstawowej w stosunku do nagłówków, tabel lub innych elementów artykułów zgromadzonych na stronie internetowej, wpływa pozytywnie na komfort czytania treści.
  • Brak zbędnych elementów na stronie. 
    Nowoczesne strony internetowe, szczególnie te które zawierają dużo treści powinny skupiać 100% uwagi użytkownika na zawartości merytorycznej. Elementy wizualne, które nie pełnią żadnej funkcji na stronie lub portalu internetowym powinny być marginalizowane i do maksimum ograniczane.
  • Dostępność treści dla robotów czytających strony. 
    Strony internetowe odwiedzane są także przez osoby, które posiadają różne dysfunkcje. Jedną z grup, która nie może być wykluczana z korzystania z internetu to osoby niedowidzące i niewidzące. Osoby te wykorzystują specjalne mechanizmy czytające treści strony. Muszą mieć więc możliwość dotarcia do wszystkich ich treści. Jeżeli strona została nieprofesjonalnie zaprojektowana witryna może być całkowicie niedostępna dla robotów wspomagających osoby z tą niepełnosprawnością. 
  • Nawigacja za pomocą klawiatury. 
    W obecnych czasach, kiedy wszyscy jesteśmy przyzwyczajeni do poruszania się po monitorze myszką, a w urządzeniach mobilnych palcem, zapominam, że pewna część użytkowników stron internetowych wykorzystuje wyłącznie klawiaturę. Są to osoby, którym korzystanie z myszki sprawia wiele trudności. Z tego powodu przystosowanie nawigacji strony i umożliwienie przemieszczania się i szybkiego przechodzenia do odpowiednich funkcji i informacji za pomocą klawiatury jest bardzo ważne. 

Zobacz także:

Czy dostępność stron internetowych dotyczy tylko osób niepełnosprawnych?

Nie. Wprawdzie standardy dostępności cyfrowej w sposób szczególny uwzględniają osoby niepełnosprawne, jednak ogólne wymogi mogą pomóc w poruszaniu się po serwisie każdemu użytkownikowi. Strony internetowe WCAG 2.1 tworzone zgodnie z zasadami ustawy z dnia 19 kwietnia 2019 roku spełniają podstawowe założenia, do których należą: zrozumiałość, funkcjonalność, solidność i postrzegalność. Strony dostępne to nie tylko strony dla instytucji publicznych, ale coraz częściej indywidualni klienci decydują się na strony zgodne ze standardem WCAG.

Wprowadzenie standardów dostępności cyfrowej to kolejny krok w tworzeniu lepszych stron internetowych. Strony zgodne z WCAG 2.1 to profesjonalne serwisy stworzone dla wszystkich, w tym dla osób z dysfunkcjami. 

Standard WCAG 2.1

WCAG to skrót od angielskiego sformułowania Web Content Accessibility Guidelines czyli wytycznych dotyczących dostępności treści internetowych. Wytyczne WCAG zostały opracowane przez W3C, we współpracy z osobami indywidualnymi oraz różnymi organizacjami z całego świata. Obecnie obowiązuje wersja 2.1 tych wytycznych.

Kto stworzył standard WCAG?

W3C to organizacja non-profit, która zajmuje się ustanawianiem standardów pisania i przesyłu stron internetowych. Została ona została założona w 1994 roku przez Timothy'ego Bernersa-Lee, który jest twórcą WWW oraz autorem pierwszej przeglądarki internetowej i serwera WWW. Warto pamiętać, że pierwsze strony internetowe składały się tylko z tekstu. Szybko zmieniająca się rzeczywistość, spowodowała, że programiści zaczęli rozbudowywać je, niestety tworzono je niepoprawnie. Aby czuwać nad rozwojem tych procesów powstało konsorcjum W3C. Konsorcjum skupia prawie 400 największych firm tworzących strony internetowe i aplikacje sieciowe z całego świata. W rozwoju standardów uczestniczy ponad 12 000 deweloperów. Standardy, które spełniają różnorodne potrzeby społeczeństwa, nie są tworzone przez jedną firmę, ale dzięki pracy społeczności Web Consortium. W3C opracowuje m.in. standardy tworzenia protokołów http, standardy tworzenia stron w języku HTML, XHTML, standardy CSS, XML, DOM. Konsorcjum udostępnia bezpłatne walidatory HTML oraz CSS. Standardy W3C stanowią zestaw skalowalnych narzędzi dla rozwiązań internetowych, umożliwiając rozwiązywanie trudnych problemów oraz zapewniając odpowiednie podstawy do spełnienia wymagań dotyczących dostępności, internacjonalizacji, prywatności i bezpieczeństwa w sieci.

Wytyczne WCAG 2.1 określają szczegółowo jak należy zaprojektować i zbudować stronę internetową lub aplikację aby mogły z nich bez przeszkód korzystać osoby z niepełnosprawnościami. Stosując ten standard  zapewniamy dostępność cyfrową stron, sklepów, czy aplikacji internetowych. Dostępność cyfrowa, w tym kwestie związane z WCAG 2.1 została kompleksowo uregulowana w ustawie z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych

Strony internetowe i aplikacje mobilne, które spełniają wytyczne WCAG nazywamy dostępnymi cyfrowo. 

Aby strona była w pełni zgodna ze standardem należy stosować wszystkie zasady opisane w Wytycznych.
Główne zasady dostępności stron internetowych. 

Poniżej zaprezentowaliśmy, wybrane zasady dostępności stron internetowych według WCAG 2.1:

  • elementy graficzne muszą mieć opis alternatywny lub możliwość ustawienia takiego tekstu przez redaktora;
  • materiały audio-wideo powinny zawierać alternatywny dostęp do treści multimedialnych, czyli transkrypcje lub napisy, o ile zawartość tego wymaga;
  • strony powinny mieć możliwość stosowania nagłówków w prawidłowej hierarchii;
  • architektura informacji powinna być logiczna, przejrzysta, spójna i przewidywalna;
  • elementy nawigacyjne oraz komunikaty nie mogą polegać tylko na charakterystykach zmysłowych jak np.: kształt, lokalizacja wizualna, miejsce lub dźwięk;
  • po wczytaniu strony www dźwięk nie może być automatycznie odtwarzany;
  • kontrast treści w stosunku do tła musi wynosić co najmniej 4,5:1 - wszystkie informacje, elementy nawigacyjne i formularze muszą być widoczne;
  • po powiększeniu rozmiaru czcionki do 200% nie może nastąpić utrata zawartości lub funkcjonalności serwisu;
  • treści nie mogą być przedstawione za pomocą grafiki, jeśli ta sama prezentacja wizualna może być zaprezentowana jedynie przy użyciu tekstu;
  • nawigacja w serwisie powinna być również możliwa przy użyciu tylko klawiatury (bez użycia myszki);
  • fokus powinien być widoczny, a najlepiej wzmocniony i spełniać minimalne wymagania kontrastu;
  • wszystkie strony serwisu muszą mieć unikalne tytuły;
  • poza standardową nawigacją muszą być jeszcze inne sposoby odnalezienia informacji jak np. mapa strony i wyszukiwarka;
  • serwis powinien zawierać mechanizm pozwalający na ostrzeganie o otwieraniu się wybranych przez użytkownika stron w nowym oknie;
  • wszystkie pola formularzy muszą być opatrzone etykietami i muszą jednoznacznie informować o błędach lub sukcesie po ich wypełnieniu;
  • jako zabezpieczenie formularzy nie może być zastosowane rozwiązanie CAPTCHA, bazujące tylko na charakterystykach zmysłowych jak wzrok czy słuch;
  • całkowita zgodność ze standardami HTML całego serwisu (zarówno szablonów, jak i kodu generowanego z edytora treści, w którym pracuje redaktor).

Ustawa z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych

Wszystkie polskie instytucje publiczne zobowiązane zostały do posiadania dostępnych cyfrowo stron internetowych i aplikacji mobilnych na mocy z Ustawy z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. 

Ustawa wskazuje na obowiązek dostępności cyfrowej i obowiązek umieszczenie deklaracji dostępności. Opisuje także zasady monitorowania dostępności cyfrowej i zasady postępowania w przypadku braku tej dostępności. 

Podstawowe zasady wynikające z wytycznych WCAG, które opisano powyżej, znalazły się także w polskiej ustawie. Warto podkreślić, że zasady te nie dotyczą wyłącznie kwestii technicznych ale mają za zadanie zmusić do myślenia o potrzebach różnych użytkowników. Dotykają wszystkich elementów produktów cyfrowych - kodu, treści i sposobu ich działania. Aby zasady zostały wdrożone należy zaangażować wszystkich odpowiedzialnych za te obszary, w szczególności: koordynatora, programistę, projektanta, redaktora.

Poniżej wskazano na elementy stron i aplikacji, na które polskie przepisy wskazują, że muszą być bezwzględnie dostępne oraz te które mogą być niedostępne.

Elementy stron internetowych i aplikacji mobilnych, które muszą być bezwzględnie dostępne cyfrowo:

  • Biuletyn Informacji Publicznej instytucji,
  • dane teleadresowe instytucji i link do Biuletynu Informacji Publicznej,
  • narzędzia służące do kontaktu np. formularza kontaktowego,
  • nawigacja,
  • deklaracja dostępności,
  • informacje dotyczące sytuacji kryzysowych i bezpieczeństwa publicznego,
  • dokumenty urzędowe, wzory umów lub wzory innych dokumentów przeznaczonych do zaciągania zobowiązań cywilnoprawnych.

Elementy stron internetowych i aplikacji mobilnych, które nie muszą być dostępne cyfrowo:

  • multimedia nadawane na żywo,
  • multimedia opublikowane przed 23 września 2020 r.,
  • dokumenty tekstowe i tekstowo-graficzne, prezentacje multimedialne i arkusze kalkulacyjne opublikowane przed 23 września 2018 r. - chyba że są niezbędne do realizowania bieżących zadań instytucji czy korzystania z jej usług,
  • mapy – ale musisz zapewnić alternatywny dostęp do prezentowanych na nich danych,
  • część dzieł sztuki, muzealiów, zbiorów archiwów narodowych i bibliotecznych,
  • materiały z intranetu i ekstranetu opublikowane przed 23 września 2019 r. i od tego czasu nieaktualizowane,
  • treści od innych podmiotów, które nie zostały przez podmiot lub dla niego wykonane lub nabyte, albo do których modyfikacji podmiot nie jest uprawniony,
  • treści niewykorzystywanych do realizacji bieżących zadań.

Elementy te nie są wymagane, ale warto rozważyć czy nie warto także zapewnić ich w formie dostępnej cyfrowo. Użytkownicy mogą bowiem zgłosić się do z żądaniem udostępnienia dowolnych elementów i treści, także tych traktowanych jako nieobowiązkowe do udostępniania cyfrowego. W takiej sytuacji podmiot publiczny ma maksymalnie 7 dni na uzupełnienie ich dostępności cyfrowej i przekazanie do użytkownika.

Jakie podmioty są zobowiązane do budowy dostępnych stron internetowych?

W celu zapewnienia dostępności stron internetowych, w wielu krajach, w tym w Polsce, istnieją przepisy i regulacje, które nakładają obowiązki na różne podmioty. Zobowiązani do budowy dostępnych stron internetowych są przede wszystkim:

  • Podmioty publiczne: Instytucje rządowe, samorządowe, agencje publiczne, urzędy oraz organizacje sektora publicznego są zobowiązane do tworzenia i utrzymywania dostępnych stron internetowych. Przepisy te mają na celu zapewnienie równego dostępu do informacji i usług publicznych dla wszystkich obywateli, niezależnie od ewentualnych ograniczeń wynikających z niepełnosprawności. Polskie instytucje publiczne zobowiązane zostały do posiadania dostępnych cyfrowo stron internetowych i aplikacji mobilnych na mocy z Ustawy z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.
  • Firmy i przedsiębiorstwa: W niektórych jurysdykcjach, zwłaszcza w obszarze handlu elektronicznego, obowiązek zapewnienia dostępności stron internetowych może również dotyczyć firm i przedsiębiorstw, zwłaszcza jeśli dostarczają istotne usługi lub produkty. Na podstawie Europejskiego Aktu o Dostępności (EAA) od czerwca 2025 r. niektórzy polscy przedsiębiorcy zostaną objęci ustawą o zapewnianiu spełniania wymogów dostępności niektórych produktów i usług. Więcej o projekcie ustawy o zapewnianiu spełniania wymogów dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze przeczytaj w kolejnym naszym artykule. 
  • Instytucje kultury i edukacji: Szkoły, uczelnie, biblioteki, muzea i inne instytucje edukacyjne i kulturalne często są zobowiązane do zapewnienia dostępności swoich stron internetowych, aby umożliwić naukę i dostęp do kultury osobom z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
  • Organizacje non-profit: Organizacje non-profit i pozarządowe, które świadczą ważne usługi lub dostarczają istotne informacje, również mogą podlegać wymaganiom dostępności stron internetowych.
  • Prywatne witryny internetowe: Chociaż w wielu jurysdykcjach nie ma obowiązku ogólnego zapewnienia dostępności na prywatnych witrynach internetowych, wiele firm i osób prywatnych decyduje się na dobrowolne działania w kierunku dostępności, aby zapewnić równy dostęp do swoich treści i usług. 
     

Zajmujemy się tworzeniem dostępnych portali i stron www

Jeżeli zgodnie z ustawą z dnia 4 kwietnia 2019 roku o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych reprezentowana przez Ciebie jednostka powinna przystosować swoje serwisy internetowe do standardu dostępności skorzystaj z usług agencji interaktywnej CG2.

Powierz naszemu zespołowi sprawdzenie wszystkich aspektów działania portalu lub strony internetowej, a będziesz miał pewność, że zadbamy o spełnianie wszystkich zasad przewidzianych standardem. W naszej opinii zalecenia dot. dostępności to dobra praktyka dla nas wszystkich. Za ich pomocą wpływamy na polepszenie jakości stron i portali internetowych. W dobie, w której każdego dnia powstają setki nowych miejsc w internecie, przestrzeganie standardów jakościowych jest obowiązkiem, który powinien być respektowany przez właścicieli oraz profesjonalnych twórców serwisów internetowych.

Twarz Łukasza Opowiedz lub opisz mi swoje cele, a razem znajdziemy sposób, by je osiągnąć.