Polski Akt o Dostępności - serwisy i sklepy internetowe firm prywatnych
Od 28 czerwca 2025 r. polscy przedsiębiorcy będą zobowiązani do stosowania Europejskiego aktu o dostępności (EAA).
Przepisy te zostały przyjęte Ustawą z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze. Ustawa została podpisana przez Prezydenta RP 9 maja 2024 r. i opublikowana w Dzienniku Urzędowym 15 maja 2024 r. (Dz.U. 2024 poz. 731).
Dyrektywa EAA i polska ustawa
Celem ustawy jest wprowadzenie do polskiego prawa dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. dotyczącej wymogów dostępności produktów i usług (tzw. Europejski akt o dostępności, ang. European Accessibility Act, EAA). Uzasadnienie polskiej ustawy wskazuje na potrzebę ujednolicenia wymagań dostępności w UE, co ma zapobiec fragmentacji rynku wewnętrznego, szczególnie w kontekście zobowiązań wynikających z Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (KPON), której stronami są UE i wszystkie jej państwa członkowskie.
Z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku wynika, że osoby z niepełnosprawnościami stanowią ponad 14,3% ludności Polski. W UE odsetek ten wynosi 27%, co oznacza, że co czwarty obywatel UE ma jakiś stopień niepełnosprawności. Osoby te napotykają na liczne przeszkody, takie jak bariery w komunikacji miejskiej i utrudniony dostęp do podstawowych produktów i usług, także w formie cyfrowej.
Szczególne potrzeby ponad 25% populacji Unii Europejskiej są powodem przyjęcia, regulacji mających na celu zagwarantowanie równych szans i równego dostępu do przestrzeni publicznej, informacji i komunikacji, a także technologii, urządzeń oraz usług powszechnie dostępnych lub powszechnie zapewnianych, na zasadzie równości z innymi osobami. Wśród takich regulacji odnoszących się do dostępnej przestrzeni publicznej znajduje się dyrektywa EAA. Przepisy te mają zagwarantować, że podmioty gospodarcze oraz władze publiczne będą zobowiązane do stosowania wspólnych zasad dostępności niektórych produktów i usług.
Co oznacza dostępność?
Zgodnie z Ustawą z kwietnia 2024 r., "dostępność" oznacza właściwość produktu lub usługi umożliwiającą korzystanie z nich przez osoby ze szczególnymi potrzebami na zasadzie równości z innymi użytkownikami. Jest to osiągane przez zastosowanie projektowania uniwersalnego lub racjonalnych usprawnień, zgodnie z art. 2 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.
Firmy zobowiązane do przestrzegania przepisów o dostępności
Wymogi dostępności określone w Ustawie z dnia 26 kwietnia 2024 r. będą dotyczyły podmiotów gospodarczych oferujących produkty lub usługi wymienione w EAA. Dotyczy to w całym łańcuchu dostaw:
- producentów,
- dystrybutorów,
- importerów,
- usługodawców.
Produkty i usługi objęte ustawą o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności
Ustawa obejmuje m.in.:
Konsumenckie systemy sprzętu komputerowego ogólnego przeznaczenia i ich systemy operacyjne.
Terminale płatnicze i samoobsługowe, takie jak bankomaty i wpłatomaty.
Konsumenckie urządzenia końcowe z interaktywnymi zdolnościami obliczeniowymi wykorzystywane do oferowania usług telekomunikacyjnych, audiowizualnych oraz czytników książek elektronicznych.
Usługi telekomunikacyjne, dostęp do audiowizualnych usług medialnych, bankowość detaliczną, handel elektroniczny i inne.
Wyjątki od stosowania przepisów
Zgodnie z artykułem 4 Ustawy, przepisy nie dotyczą:
Usług oferowanych lub świadczonych przez mikroprzedsiębiorców.
Stron internetowych i aplikacji mobilnych w zakresie map interaktywnych, o ile dane są prezentowane w sposób dostępny cyfrowo.
Usług komunikacji miejskiej oraz gminnych, metropolitalnych, powiatowych i wojewódzkich przewozów pasażerskich, z wyjątkiem określonych usług.
Mimo że mikroprzedsiębiorstwa świadczące usługi są zwolnione z obowiązków przewidzianych w ustawie, to ustawodawca zachęca wszystkich do produkowania, przywozu lub dystrybucji produktów oraz świadczenia usług, które spełniają wymagania dostępności, tak aby zwiększyć ich konkurencyjność oraz ich potencjał wzrostu na rynku wewnętrznym.
Praktyczne zastosowanie przepisów
Przykłady wpływu na przedsiębiorców:
Sklepy internetowe: Przedsiębiorcy prowadzący sklepy internetowe będą musieli zadbać o to, aby ich strony były dostępne dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Na przykład:
- Osoby niewidome będą mogły korzystać z czytników ekranowych dzięki dobrze opisanym etykietom i tekstom alternatywnym dla obrazów.
- Osoby niedosłyszące będą miały dostęp do transkrypcji i napisów do wszelkich treści wideo.
Usługi bankowe: Banki będą zobowiązane do zapewnienia, że ich bankomaty i wpłatomaty są dostępne dla osób z niepełnosprawnościami. Na przykład:
- Bankomaty muszą mieć klawiatury Braille’a i możliwość głosowego odczytu instrukcji dla osób niewidomych.
- Strony internetowe i aplikacje mobilne banków muszą być zaprojektowane zgodnie ze standardami dostępności, aby osoby z ograniczoną mobilnością mogły bez problemu zarządzać swoimi finansami online.
Transport: Firmy świadczące usługi transportowe, takie jak linie autobusowe, kolejowe, lotnicze i wodne, będą musiały dostosować swoje strony internetowe oraz aplikacje mobilne, aby były one dostępne dla wszystkich użytkowników. Przykładowo:
- Osoby starsze będą mogły łatwo znaleźć i kupić bilety online dzięki większym czcionkom i prostym nawigacjom.
- Osoby z ograniczeniami ruchowymi będą miały możliwość rezerwacji miejsc specjalnych i uzyskiwania informacji o podróży w czasie rzeczywistym.
Przykłady wpływu na konsumentów:
Zakupy online: Osoby z niepełnosprawnościami będą miały równy dostęp do produktów i usług oferowanych przez sklepy internetowe. Na przykład:
- Osoby z dysfunkcjami ruchowymi będą mogły korzystać z przyjaznych formularzy zamówień, które będą łatwe do wypełnienia za pomocą różnych urządzeń pomocniczych.
Konsumpcja mediów: Dostępność usług audiowizualnych oznacza, że:
- Osoby niedosłyszące będą mogły oglądać filmy i programy z napisami.
- Osoby niewidome będą miały dostęp do audiodeskrypcji, która opisuje, co dzieje się na ekranie.
Dostęp do informacji: Przepisy zapewnią, że strony internetowe z informacjami publicznymi, w tym te dotyczące usług publicznych i prywatnych, będą dostępne. To oznacza, że:
- Osoby z ograniczeniami poznawczymi będą mogły łatwo znaleźć i zrozumieć potrzebne informacje dzięki prostemu językowi i intuicyjnemu układowi stron.
Kto korzysta z przepisów dot. dostępności?
Europejski Akt o Dostępności (EAA) wskazuje na kilka grup osób, podmiotów, które bezpośrednio korzystają z przepisów zawartych w EAA:
Osoby z niepełnosprawnościami: to główna grupa docelowa EAA, która obejmuje osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności, takimi jak:
- Niepełnosprawności fizyczne: osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich, osoby z ograniczoną mobilnością.
- Niepełnosprawności sensoryczne: osoby niewidome, niedowidzące, głuche, niedosłyszące.
- Niepełnosprawności intelektualne i poznawcze: osoby z trudnościami w uczeniu się, zaburzeniami poznawczymi, autyzmem.
Osoby starsze: osoby w podeszłym wieku, które mogą mieć różne problemy zdrowotne związane z wiekiem, takie jak osłabienie wzroku, słuchu czy mobilności, również korzystają z udogodnień przewidzianych przez EAA.
Opiekunowie i rodziny osób z niepełnosprawnościami: przepisy te pomagają także opiekunom i rodzinom, ułatwiając im wspieranie bliskich z niepełnosprawnościami w codziennym życiu.
Przedsiębiorcy i firmy: przepisy EAA wymuszają na producentach i dostawcach usług uwzględnianie dostępności w swoich produktach i usługach. To może prowadzić do innowacji i rozszerzenia rynku, a także umożliwia firmom lepsze zrozumienie potrzeb klientów z niepełnosprawnościami.
Społeczeństwo jako całość: lepsza dostępność prowadzi do bardziej inkluzywnego społeczeństwa, co przynosi korzyści wszystkim obywatelom. Poprawa dostępności infrastruktury publicznej, transportu i cyfrowych usług zwiększa ogólną jakość życia i wygodę korzystania z tych zasobów dla wszystkich.
Instytucje publiczne: przepisy EAA wspierają instytucje publiczne w spełnianiu ich obowiązków związanych z zapewnieniem równego dostępu do usług publicznych dla wszystkich obywateli, co przyczynia się do lepszej realizacji polityki społecznej i praw człowieka.
Czy zapewnienie dostępności cyfrowej opłaca się firmom?
Wdrożenie dyrektywy EAA, powoduje, że nie tylko podmioty publiczne będą zobowiązane do zapewnienia dostępności cyfrowej. Od 2019 roku instytucje publiczne zgodnie z przepisami unijnymi oraz polską ustawą z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, muszą spełniać wytyczne WCAG, obecnie w wersji 2.1.
Firmy prywatne coraz częściej dostrzegają korzyści biznesowe z zapewnienia dostępności cyfrowej. Dostępność serwisów internetowych i sklepów zgodnych ze standardami WCAG przyciąga klientów, zwłaszcza osoby starsze i z dysfunkcjami. Prognozy demograficzne wskazują, że za 10 lat 1/3 ludności będzie miała powyżej 60 lat, a 30% społeczeństwa może mieć ograniczenia w mobilności lub percepcji.
Argumenty za wdrażaniem standardów dostępności w biznesie:
Dane z prowadzonych ogólnopolskich badań np. rynku e-comers wskazują, że ponad 75% internautów kupuje w polskich e-sklepach. Po pandemii Covid-19 dodatkowo wskaźnik ten wzrósł. Około 1/3 badanych internautów stwierdziła, że teraz kupuje w internecie więcej i częściej.
Coraz więcej osób starszych korzysta z internetu, także z e-zakupów (78% osób 50+ zadeklarowały, że kupują produkty/usługi na polskich stronach internetowych).
Z ogólnopolskich badań wynika, że Internauci często napotykają na błędy w projektowaniu, takie jak "za małe litery" czy "niewygodne formularze".
Aż 71% osób z niepełnosprawnościami opuściło niedostępne strony internetowe w poszukiwaniu bardziej przyjaznych.
82% ankietowanych w Wielkiej Brytanii wydaje więcej na dostępnych stronach e-sklepów.
Uniwersalne projektowanie powinno być standardem
Projektowanie uniwersalne, czyli tworzenie produktów i usług cyfrowych z myślą o wszystkich użytkownikach, jest bardziej konkurencyjne. CG2 od lat specjalizuje się w budowie dostępnych produktów cyfrowych spełniających standard WCAG 2.1. Nasza firma zarówno audytuje, szkoli redaktorów, jak i przygotowuje nowe dostępne serwisy i sklepy internetowe.
Standard WCAG wprowadzamy także do projektów nowoczesnego biznesu. Uważamy bowiem, że produkt cyfrowy powinien być zaprojektowany z myślą o wszystkich jego odbiorcach. A dostępny serwis internetowy będzie dodatkową przewagą konkurencyjną w branży.
Dostępność staje się kluczowym elementem konkurencyjności firm na rynku, a zaangażowanie w nią świadczy o społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR). Gdy firmy rozumieją różnorodne potrzeby swoich klientów i podejmują działania w tym zakresie mogą osiągnąć szereg korzyści.
Opowiedz lub opisz mi swoje cele, a razem znajdziemy sposób, by je osiągnąć.